Stok ve Akış Kavramları

STOK: Sistemin mevcut durumunu gösteren değişkendir. Sistemdeki temel birikimleri temsil ederler. Bir küvet sistemini düşünelim. Küvete bir musluktan suyun geldiğini ve küvetin altındaki delikten suyun boşaldığını hayal edelim. Bu sistemin herhangi bir andaki resmini çekersek sistemin mevcut durumunu görebiliriz. Küvet sisteminin bir andaki mevcut durumu küvetteki su miktarıdır, yani suyun stokudur. Nüfus, ağırlık, bilgi seviyesi, sıcaklık, kandaki glükoz miktarı...stok örnekleridir. Stoklar evrenseldir; her türlü yaşam şeklinin varolduğu yerdeki kritik birikimleri temsil ederler (Martin, 1997a; Sterman, 2000; Barlas, 2005b).

AKIŞ: Akış, stokun değişim oranıdır. Stoktaki değişmeleri ifade eder. Küvet örneğinde akış suyun musluk vasıtasıyla küvete gelmesi ve kanal vasıtasıyla küvetten ayrılmasıdır. Doğumlar ve ölümler, gelirler ve giderler, öğrenme ve unutma, glükoz alımı ve glükoz tüketimi...akış örnekleridir. Bu örneklerde yer alan doğum içeriye akışı, ölüm ise dışarıya akışı temsil eder. (Martin, 1997a; Sterman, 2000; Barlas, 2005b)

Stok ve akış arasındaki fark nedir? Stoklar sistemin herhangi bir andaki mevcut durumunu ortaya koyan birikimlerdir. Eğer küvetin herhangi bir andaki resmi çekilirse su seviyesi kolaylıkla görülebilir. Suyun birikmiş hacmi stoktur. Stok herhangi bir zaman noktasında sistemin şartlarını tanımlar. Stok aynı zamanda birdenbire değişiklik göstermez değişimler zamanla olur. Akış değişim demektir. Musluktaki su küvete doğru akar ve su dışarı emilerek boşalır. Akış her zaman aralığında stoku artırır veya azaltır. Musluğun açık olduğu zamanın tümünde su içeriye ve dışarıya akacaktır. Zamanla değişen tüm sistemler ancak stok ve akış kullanılarak gösterilebilir (Martin, 1997b; Sterman, 2000).